تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش چیست؟ در این مقاله قصد داریم این مبحث را برای شما طرح کرده و از دیدگاه مایکل پورتر توضیح دهیم.
بیشتر بخوانید: مدل ۵ نیروی رقابتی پورتر و توانایی آن در تحلیل محیط خرد بیرونی
شناخت زنجیره ارزش در کسب و کار و تجزیه و تحلیل آن، سبب بهبود فرآیند ارزش آفرینی میشود که یکی از پارامترهای مهم کارآفرینی میباشد.
مقدمه
شرکتهای موفق با هر معاملهای برای مشتریان خود رضایت و برای خود و سهامدارانشان به صورت سود ارزش ایجاد میکنند. شرکتهایی که با هر فروش ارزش بیشتری تولید میکنند، نسبت به شرکتهایی که ارزش کمتری تولید میکنند، در موقعیت بهتری برای کسب سود از آن هستند.
برای ارزیابی ارزش ایجاد شده توسط کسب و کار شما، درک زنجیره ارزش آن ضروری است. در زیر یک نمای کلی از چیستی زنجیره ارزش، چرایی اهمیت درک آن و گامهایی که میتوانید برای اجرای آن بردارید و به کسبوکارتان کمک کنید تا ارزش بیشتری از فروش خود ایجاد کند و حفظ کند، آورده شده است.
درک زنجیره ارزش
واژه زنجیره ارزش به فعالیتها و فرآیندهای مختلف تجاری مربوط به ایجاد یک محصول یا ارائه خدمات اشاره دارد. یک زنجیره ارزش میتواند شامل چندین مرحله در چرخه عمر یک محصول یا خدمات باشد، از جمله تحقیق و توسعه، فروش و همه چیزهایی که در این میان قرار میگیرند. این مفهوم توسط پروفسور مایکل پورتر از مدرسه بازرگانی هاروارد در کتاب مزیت رقابتی: ایجاد و پایداری عملکرد برتر مطرح شد.
بررسی فرآیندهایی که زنجیره ارزش شرکت شما را تشکیل میدهند میتواند به شما در درک بهتر آنچه در هر یک از معاملات آن میگذرد کمک کند. با به حداکثر رساندن ارزش ایجاد شده در هر نقطه از زنجیره، کسب و کار شما ممکن است در موقعیت بهتری برای به اشتراک گذاشتن ارزش بیشتری با مشتریان قرار گیرد و در عین حال ارزش بیشتری را برای خود به ارمغان بیاورد. به همین ترتیب، دانستن اینکه چگونه کسب و کار شما ارزش ایجاد می.کند میتواند به شما در درک بهتر مزیت رقابتی آن کمک کند.
اجزای یک زنجیره ارزش
طبق تعریف پورتر، تمام فعالیتهایی که زنجیره ارزش یک شرکت را تشکیل میدهند را میتوان به دو دسته تقسیم کرد که به حاشیه آن کمک میکند: فعالیتهای اولیه (صف) و فعالیتهای پشتیبانی (ستاد).
فعالیتهای اصلی آنهایی هستند که مستقیماً به ایجاد یک محصول یا اجرای یک سرویس میپردازند، به ویژه:
لجستیک ورودی: فعالیتهای مربوط به دریافت، انبارداری و مدیریت موجودی مواد خام و اجزاء.
عملیات: فعالیتهای مربوط به تبدیل مواد خام و اجزاء به محصول نهایی.
لجستیک خروجی: فعالیتهای مربوط به توزیع، از جمله بستهبندی، مرتبسازی و حمل و نقل
بازاریابی و فروش: فعالیت های مرتبط با بازاریابی و فروش یک محصول یا خدمات، از جمله تبلیغات، تبلیغات و استراتژی قیمت گذاری.
خدمات پس از فروش: فعالیتهایی که پس از نهایی شدن فروش انجام میشود، شامل نصب، آموزش، تضمین کیفیت، تعمیر و خدمات مشتری.
فعالیتهای ثانویه به فعالیتهای اصلی کمک میکنند تا کارآمدتر شوند، در نتیجه مزیت رقابتی ایجاد میکنند و میتوانند به موارد زیر تقسیم شوند:
خرید: فعالیتهای مربوط به تامین مواد اولیه، قطعات، تجهیزات و خدمات
توسعه فناوری: فعالیتهای مرتبط با تحقیق و توسعه، از جمله طراحی محصول، تحقیقات بازار و توسعه فرآیند.
مدیریت منابع انسانی: فعالیتهای مربوط به استخدام، آموزش، توسعه، حفظ و جبران خدمات کارکنان.
زیرساخت: فعالیتهای مربوط به سربار و مدیریت تجاری، از جمله تامین مالی و برنامهریزی
تحلیل زنجیره ارزش چیست؟
تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش روشی برای ارزیابی هر فعالیت در زنجیره ارزش یک شرکت برای درک موقعیت های فرصت های بهبود است.
انجام تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش به شما کمک میکند تا در نظر بگیرید که چگونه هر مرحله ارزش محصول یا خدمات نهایی شما را اضافه یا کم میکند. این امر به نوبه خود میتواند به شما در دستیابی به نوعی مزیت رقابتی کمک کند، مانند:
کاهش هزینه: با کارآمدتر کردن هر فعالیت در زنجیره ارزش و در نتیجه هزینه کمتر.
تمایز محصول: با سرمایهگذاری زمان و منابع بیشتر در فعالیتهایی مانند تحقیق و توسعه، طراحی یا بازاریابی که میتواند به برجسته شدن محصول شما کمک کند.
به طور معمول، افزایش عملکرد یکی از چهار فعالیت ثانویه میتواند حداقل برای یکی از فعالیتهای اولیه مفید باشد.
نحوه انجام تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش
۱. فعالیتهای زنجیره ارزش را شناسایی کنید.
اولین گام در تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش، درک تمام فعالیتهای اولیه و ثانویه است که در ایجاد محصول یا خدمات شما انجام میشود. اگر کسب و کار شما چندین محصول یا خدمات را به فروش میرساند، انجام این فرآیند برای هر یک از آن ها مهم است.
۲. هزینه و ارزش فعالیتها را تعیین کنید.
هنگامی که فعالیتهای اولیه و ثانویه شناسایی شدند، گام بعدی تعیین ارزش افزوده شده توسط هر فعالیت به فرآیند و همچنین هزینههای مربوطه است.
هنگامی که به ارزش ایجاد شده توسط فعالیتها فکر میکنید، این سوال را از خود بپرسید: چگونه هر کدام رضایت یا خشنودی کاربر نهایی را افزایش میدهد؟ چگونه برای کسب و کار من ارزش ایجاد میکند؟ به عنوان مثال، آیا ساخت محصول از مواد خاصی آن را برای کاربر بادوام یا مجلل تر میکند؟ آیا گنجاندن یک ویژگی خاص احتمال بهرهمندی کسب و کار شما از اثرات شبکه و افزایش تجارت را افزایش میدهد؟
به همین ترتیب، درک هزینههای مربوط به هر مرحله از فرآیند مهم است. بسته به موقعیت خود، ممکن است متوجه شوید که کاهش هزینهها راهی آسان برای بهبود ارزش هر معامله است.
۳. شناسایی فرصتها برای مزیت رقابتی
هنگامی که زنجیره ارزش خود را جمعآوری کردید و هزینه و ارزش مربوط به هر مرحله را درک کردید، میتوانید آن را از دریچه مزیت رقابتی که در تلاش برای دستیابی به آن هستید تجزیه و تحلیل کنید.
به عنوان مثال، اگر هدف اصلی شما کاهش هزینههای کسب و کارتان است، باید هر یک از عناصر زنجیره ارزش خود را از منظر کاهش هزینهها ارزیابی کنید. چه مراحلی میتواند موثرتر باشد؟ آیا مواردی وجود دارند که ارزش قابل توجهی ایجاد نمیکنند و میتوانند برای کاهش قابل توجه هزینهها برون سپاری یا حذف شوند؟
به همین ترتیب، اگر هدف اصلی شما متمایز کردن محصولاتتان باشد، کدام بخش از زنجیره ارزش شما بهترین فرصت را برای دستیابی به آن هدف ارائه میدهد؟ آیا ارزش ایجاد شده سرمایهگذاری منابع اضافی را توجیه میکند؟
با استفاده از تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش، می توانید چندین فرصت را برای کسب و کار خود کشف کنید که اولویتبندی آنها ممکن است دشوار باشد. معمولاً بهتر است با بهبودهایی شروع کنید که به کمترین تلاش نیاز دارند اما بهترین بازده را برای سرمایهگذاری شما ارائه میدهند.
قطعهای از پازل
تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش میتواند راهی بسیار موثر برای درک و زمینهسازی فرآیندهای کسب و کار شما باشد، اما تنها ابزاری است که در اختیار شماست. مجموعهای از چارچوبها و مفاهیم دیگر وجود دارد که میتواند به شما در ارزیابی عملکرد سازمانی، توسعه استراتژیهای برنده و موثرتر در نقش خود کمک کند.
تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش چیست؟ در این مقاله ضمن طرح این مبحث، از نگاه مایکل پورتر، آن را توضیح دادیم.
منابع مورد استفاده
۱. آنالیز زنجیره ارزش چیست؟ – مدرسه کسب و کار هاروارد – ترجمه از انگلیسی
این مقاله برای من مفید بود
1+ 2 نفر این مقاله را پسندیده