ویکی چیست و چه کاربردی دارد؟

ویکی چیست و چه کاربردی دارد؟ در این مقاله می‌خواهیم به سایت‌های ویکی نگاهی انداخته و درباره آن توضیح دهیم. با ما همراه باشید.

بیشتر بخوانید: مدیریت دانش چیست؟

ویکی چیست و چه کاربردی دارد؟

ویکی یک ابزار مشارکتی است که به دانشپذیران اجازه می‌دهد تا یک یا چند صفحه از مطالب مرتبط با دوره آموزشی را مشارکت و ویرایش کنند. ویکی‌ها ماهیتی مشارکتی دارند و موجب ایجاد یک جامعه علمی مجازی در یک دوره می‌شوند.

در اصل، ویکی یک صفحه وب با یک سیستم ویرایش باز است.

در بسیاری از کلاس‌های درس، معلم یا استاد بیشتر محتوای دوره را ارائه می‌دهد. با ویکی‌ها، دانش‌آموزان و دانشجویان می‌توانند بیشتر محتوای دوره را ایجاد کنند. ویکی‌ها دانش‌آموزان و دانشجویان شما را از «مصرف‌کنندگان دانش» به «خالقان دانش» تبدیل می‌کنند، که راهی عالی برای تشویق آن‌ها به توسعه مهارت‌های تفکر انتقادی، یادگیری از یکدیگر و بهبود توانایی آن‌ها در کار گروهی است.

زمان استفاده از ویکی

همان‌طور که می‌دانید، ویکی‌ها برای پروژه‌های گروهی که بر همکاری و ویرایش تیمی تاکید دارند ایده‌آل هستند. برخی از کاربردهای رایج عبارتند از:

۱. پروژه‌های تحقیقاتی کوچکی که در آن ویکی به عنوان مستندساز کار دانشجویی عمل می‌کند.

۲. مشارکت‌کنندگان می‌توانند مراجع تحقیقات و کتاب‌شناسی مربوط به بحث را خلاصه و به دوره اضافه کنند.

۳. تدوین یک کتاب درسی یا واژه‌نامه از اصطلاحات یا مفاهیم مفید مرتبط با درس و یا حتی راهنمای یک مفهوم درسی اصلی.

۴. مجموعه‌ای از پیوندها که در آن مربیان، اساتید و دانش‌آموزان و دانشجویان می‌توانند پیوندهای مربوط به دوره را پست کنند، نظر بدهند، گروه‌بندی یا رتبه‌بندی کنند.

۵. یک مخزن آنلاین از مواد درسی که در آن مدرسان و شاگردان بتوانند مطالب مرتبط را پست کنند.

۶. ایجاد کارنامه الکترونیکی کار دانشجویی.

ویکی‌ها زمانی بهترین عملکرد را دارند که نویسندگی فردی اهمیت کمتری نسبت به نتیجه گروهی ایجاد شده داشته باشد. علاوه بر این، ویکی‌ها برای محتوایی مناسب‌تر هستند که نیازی به محافظت در برابر تغییرات تصادفی ندارند.

چرا از ویکی استفاده کنیم؟

یکی از دلایل اصلی استفاده از ویکی‌ها این است که آن‌ها به شاگردان شما کمک می‌کنند تا به مهارت‌های بالاتر مشارکت علمی دست یابند، شامل: خلق مطالب علمی و ارزیابی و بازخورد آن.

علاوه بر این، ویکی‌ها ظرفیتی برای اجرای بسیاری از شیوه‌های آموزشی نوین هستند، از جمله همکاری فعال دانش‌آموزان، یادگیری فعال، بازخورد سریع گروهی، بهینه‌سازی زمان انجام کار، بیان انتظارات متقابل تیمی و پشتیبانی از استعدادهای مختلف.

در عمل، ما هم‌چنین معتقدیم که ویکی‌ها ابزار خوبی برای استفاده هستند زیرا دسترسی و ویرایش توسط استاد قابل کنترل است، بنابراین یک ویکی می‌تواند عمومی یا خصوصی باشد. علاوه بر این، ویکی‌ها به صورت آنلاین قابل دسترسی هستند و دارای ویژگی‌های کاربرپسندی هستند که استفاده از آن ویژگی‌ها نیاز به آموزش کمی دارند.

چگونه کار با ویکی‌ها شروع کنیم؟

انواع مختلفی از ویکی‌های رایگان و با کاربرد آسان وجود دارد:

منو ویرایش کن

منو ویرایش کن با نشانی:
https://www.editme.com/
ساده‌ترین ابزار ویکی برای کسب‌وکار یا کلاس درس شماست. به اشتراک‌گذاری محتوا و فایل‌ها، دریافت دانش و مدیریت فرآیندها.

برای سایر سایت‌های جایگزین، می‌توانید برخی از این لینک‌ها را نیز مشاهده کنید.

https://www.pbworks.com/education.html

https://moodle.org/

https://education.weebly.com/

هر یک از این گزینه‌ها دارای ویکی‌های نمونه هستند که می‌توانید آن‌ها را بررسی کنید تا از قابلیت‌های آن‌ها استفاده کنید.

هنگامی که یک ابزار را انتخاب کردید، ممکن است بخواهید:

۱. دستورالعمل‌ها را واضح بیان کنید و انتظارات خود را از شاگردان به روشنی ارائه دهید.

۲. زمانی را برای تمرین برنامه‌ریزی کنید.

۳. تاریخ سررسید پروژه‌های چند مرحله‌ای را تعیین و منتشر کنید.

۴. قبل از انجام یک پروژه مشترک بزرگ، با یک کار ساده ویکی شروع به تمرین کنید.

مطالعات در مورد ویکی‌ها

مطالعات بسیاری در مورد درک دانشجویان و اساتید از استفاده از ویکی به عنوان بستری برای انجام پروژه‌های گروهی انجام شده است.

نتایج برخی از این مطالعات نشان می‌دهند که نگرش دانش‌آموزان و دانشجویان نسبت به کار گروهی، به طور کلی، با اساتید متفاوت است و استفاده از ویکی‌ها به تنهایی برای بهبود این نگرش‌ها کافی نیست. از جنبه مثبت، شاگردان ویکی‌ها را برای سازمان‌دهی اطلاعات و به اشتراک‌گذاری دانش مفید می‌دانستند، در حالی که اساتید و مربیان معتقد بودند که ویکی‌ها مدیریت و درجه‌بندی کار گروهی را آسان‌تر و کارآمدتر می‌کنند.

سایر مسائل مربوط به استفاده از ویکی به عنوان ابزاری برای یادگیری مشارکتی در آموزش عالی نیز در نظر گرفته شده است.

محققان از یک ویکی با 15 دانشجوی فارغ‌التحصیل در یک دوره آنلاین استفاده کردند. دانش‌آموزان روی دو فعالیت گروهی مختلف کار کردند، ابتدا از روش بحث‌کردن روی موضوع و سپس از روش ویکی استفاده کردند.

محققان سپس نگرش دانشجویان را در مورد تجربیاتشان و هم‌چنین تفاوت‌های فرآیندهایشان را پس از استفاده از هر فناوری مورد مطالعه قرار دادند. نتایج نشان می‌دهد که مزایا و محدودیت‌های واضحی در هر دو روش وجود دارد.

در این تحقیق، اگر چه ابزار بحث و گفتگو ترجیح داده شد، اما دانشجویان به پتانسیل‌های ویکی برای حمایت از همکاری‌های تیمی واقف شدند.

مفاهیم عملی و جهت‌گیری‌های آینده مورد بحث قرار می‌گیرند، از جمله نیاز به مربیان برای حمایت و تشویق بحث به عنوان مکملی برای نوشتن ویکی، مستندسازی و مدل‌سازی استفاده از ویکی‌ها، و ایجاد وظایف برای کمک به استفاده از ویکی جذاب و مناسب. که البته این وظایف به اندازه کافی پیچیده هستند.

نگرانی‌های رایج

در ادامه این بحث که ویکی چیست و چه کاربردی دارد، به نگرانی‌های رایج در این زمینه می‌پردازیم.

یک نگرانی رایج در میان مربیان تازه وارد به ویکی‌ها (مانند وبلاگ نویسی!) این است که چگونه کار یک دانش‌آموز را ارزیابی کنند. پیشنهاد می‌کنیم قبل از اجرای یک پروژه ویکی در دوره خود، یک موضوع ایجاد کنید و به دانش‌آموزان توضیح دهید که چگونه مشارکت آن‌ها را در ویکی ارزیابی می‌کنید.
در نظر بگیرید که چگونه به عملکرد هر یک از شاگردان خود در ویکی امتیاز می‌دهید:

۱. کیفیت محتوا و نوشتار در نظر بگیرید که آیا محتوا جالب و جذاب است یا خیر. آیا شامل تصاویر و ویدیوها یا نمایش اسلاید می‌شود؟ آیا تصحیح و بازنویسی شده است؟

۲. استفاده و دقت استنادها و مراجع آیا پیوندهایی به منابع خارجی قابل اعتماد وجود دارد که تفکر دانش آموز را مستند کند؟

۳. آیا پیمایش در ویکی آسان است؟ سازماندهی شده است؟

۴. می‌توانید با مراجعه به “تاریخچه صفحه” در هر پروژه ویکی، ببینید که آیا ویکی در طول زمان به طور قابل توجهی تغییر کرده است، زیرا یکی از اعضای دوره، محتوا یا ویرایش‌های جدیدی را به محتوای موجود اضافه کرده است. و بدین شکل فعالیت شاگردان خود را ارزیابی کنید.

متد STOLEN

مانند سایر انواع تکالیف و پروژه‌ها، هر چه انتظارات شما واضح‌تر باشد، شاگردان بهتر می‌توانند آنها را برآورده کنند. برای این منظور، دیو فوورد یک مخفف ساده برای گرفتن نتایج خوب با پروژه‌های ویکی ایجاد کرد: STOLEN.

۱. S: Specific Overall Objective

هدف کلی خاص، هدف واضح برای ویکی، قابل درک توسط همه.

۲. T: Timley

مدت زمان نهایی برای انجام “مراحل” مختلف استفاده، نقطه پایان و ضرب‌الاجل زمانی پروژه تنظیم می‌شود حتی اگر گروهی از شاگردان از آن عقب بمانند.

۳. O: Ownership

مالکیت (افراد باید احساس کنند که به طور مشترک مالک ویکی هستند.)

۴. L: Localised

تعیین محدوده برای هر شاگرد با ساختاری از آنچه مورد انتظار است، هر شاگرد نقاط شروع خود برای ویرایش را بشناسد.

۵. E: Engagement

مشارکت، یعنی این که چه کسانی می توانند ویرایش کنند، چه قسمت‌هایی را می‌توانند ویرایش کنند، استفاده قابل قبول و غیرقابل قبول چیست؟

۶. N: Navigation

ناوبری (ساختار ناوبری واضح و ساده)

تفاوت ویکی با وبلاگ

ویکی‌ها اغلب با وبلاگ‌ها مقایسه می‌شوند، زیرا از بسیاری جهات شبیه به هم هستند: ویرایش آن‌ها آسان است، برای همکاری استفاده می‌شوند، و تنظیم هر کدام آسان است.

تفاوت بین ویکی و وبلاگ در این است که ویکی‌ها برای همکاری بین گروهی از کاربران طراحی شده‌اند. هر کسی که رمز عبور مشترک ویکی را داشته باشد، می‌تواند محتوای ویکی را در هر زمانی ویرایش کند.

ویکی‌ها هم‌چنین برای هر صفحه، انجمن‌های گفتگو را فراهم می‌کنند و به کاربران اجازه می‌دهند در گفتگوهای مداوم درباره پروژه در حال توسعه خود شرکت کنند.

مطالب ویکی به صورت مشارکت گروهی نوشته می‌شود و وبلاگ به صورت تک‌نویسنده.

کاربردهای غیر آموزشی

از ویکی می‌توان برای کاربردهای غیر آموزشی نیز استفاده کرد. مانند کاربردهای پژوهشی که یکی از معروف‌ترین پروژه‌های ویکی در این زمینه، سایت ویکی‌پدیا به عنوان یک دانشنامه آزاد با قابلیت مشارکتی می‌باشد.

در این مقاله درباره این که ویکی چیست و چه کاربردی دارد، مطالبی بیان کردیم. سپاس از همراهی شما.

منابع

۱. تعریف ویکی – ترجمه از انگلیسی