1

آنتی بادی ، آنتی‌ژن ، سویه و اسپایک چیست؟ – اصطلاحات مهم ایمونولوژی و تعریف آن‌ها با مطالعه موردی کرونا ویروس

اصطلاحات مهم ایمونولوژی (ایمنی شناسی) و تعریف آن‌ها. آنتی بادی ، آنتی‌ژن ، سویه و اسپایک چیست؟ در این مقاله با مطالعه موردی کرونا ویروس ، توضیح خواهیم داد.

این روزها همگی این واژه ها را در اخـــبار شنیده و یا خوانده ایم اما بیشتر مردم با توجه به اینکه تحصیلات پزشـــکی ندارند درست متوجه مفهوم این کلمــات نمی شوند و این باعث پراکندگی اخبار نادرست می­گردد. در این مقاله به برسی معـــنا و مفهوم علمی این کلمات  می پردازیم.

آنتی‌­ژن

آنتی ­ژن قســـمتی از سـطــح روی میکروب است که می ­تواند توسـط دستـــگاه ایمنی بدن شناسایی شود و بدن ماده ه­ای تولید کند که به آن اتصال بیابد تا خنثی شود. گاهی به خود میکروب ­های بیماری­زا نیز آنتی ­ژن گفته می­شود. آنتی ­ژن بیشتر از جنس پروتئین است.

آنتی‌­بادی

آنتی­‌بادی یا معادل فارسی آن پادتن، ماده­ای است که به آنتی ­ژن اتصال میابد و به این ترتیب مانع از آن می­شود تا میکروب ها به درون سلــول وارد شده و تکثیر شوند. به وجود آمدن اتصال آنتی­بادی به آنتی­ژن باعث ایجاد توده های مولکــولی نسـبتا بزرگی در بدن می ­گردد که توسط بعضی سلول­های ایمنی شناسایی شده و بلعیده می­شوند.

درست همانطور که هر قفلی فقط با کلید مخصــوص به خود جفت می­شود، هر آنتی ­ژنی به آنتی بادی خاص خود اتصال می­یابد.

این مطلب را نیز حتما بخوانید:  هوش مصنوعی در پزشکی چه کاربردی دارد؟

مثالی از عملکرد آنتی ­بادی: فرض کنید قطعه­ ای از ویروس کرونا وارد بدن یک فرد گردد. بدن این ویروس را به عنوان عامل خارجی شناسایی کرده و با آن مقابله می ­کند. کروناویروس برای اینکه بتواند بیمــاری ایجاد کند باید وارد سلـول ریـوی فرد شود. اگر آنتی بادی ضد ویروس کووید-19 در بدن شخص وجود داشته باشد، این ویروس به درون سلول ریه وارد نشده و تکثیر نمی­شود؛ در نتیجه آن شخص به بیماری کرونا ابتلا نمی­ابد.

اگر فردی که گروه خون منفی دارد از فــردی که گروه خون مثبت دارد، خون دریافت کند، آنتی­ ژنی به نام Rh که در سطح سلول قرمز خون است، به آنتی­ بادی ضدRh متصل می شود و به این ترتیب سلول­های قرمز خون توسط آنتی­بادی به هم می­چسبند و ایجاد لخته می کند. به شکل زیر توجه کنید.

نحوه اتصال آنتی‌بادی به آنتی‌ژن‌ها

اسپایک

از دیگر اصطلاحات مهم ایمونولوژی ، اسپایک در زبان انگلیسـی به معنای میخ و بیرون­زدگی­های شبیه به آن است. سطح ­ویروس­ها ظاهری شبیه به بیرون زدگی میـخی شکل دارند که به آنها Spike می­گویند. این اسپایک ­ها شامـل چند مولکول پروتئینی ویژه هستند که می توانند توسط دستــگاه ایمنی شناسـایی شوند (آنتی­ژن اند).

اسپایک ویروس­ها مانند اثر انگشت انسان­ها کاملا منحصر بفـــرد است. مثلا اسپایک ویروس کووید-19 با اسپایک آدنوویروس متفاوت است.

چرا تغییر اسپایکِ ویروس باعث تغییر قدرت کشندگی و شیوع آن می­شود؟

اسپـایـک ویـــروس جایی است که ویــروس از آن به سلول­ـــهای ریوی اتصـال می یابد و از آن نقطه وارد سلول بدن می­شود.

اگر تغییرات اسپایک طوری باشد که اتصال آن­ را به سـلول ریــه، نسبت به قبل محکم­تر کند، باعث افزایـش قدرت کشندگی و شیوع آن می­شود چـرا که امکـان اینکه ویـــروس بیشتری در بدن تاثیر بگذارد، افزایش می­یابد.

این مطلب را نیز حتما بخوانید:  آسیب شناسی عضلات

ژنوم

به کل محتوای ژنتیکی یک گونه ژنوم می­گویند. ژنوم شامل ژن­ها و برنامه های ساخت پروتئین­ها و همه  موادی است که آن جاندار تولید می­کند.

وکتور

وکتور موجودی است که در محتوای ژنی (ژنوم) خود علاوه بر ژن­های خودی، قطعاتی از ژنوم موجود دیـگری را نیز دارد. این باعـث می­شود تا برخی از صفات آن موجـود بیگانه را نیز بگیرد. مثلا اگر ژنهای مربوط به الگوی ساخت اسپایک کرونا ویروس را بگیریم و به یک باکتری وارد کنیم، آن باکتری اسپایک ویروس کرونا را تولید کرده و در سطح خود قرار می­دهد. وکتور از مفاهیمی است که در اصطلاحات مهم ایمونولوژی به آن برمی‌خوریم.

واریانت و سویه – سویه های مختلف ویروس کرونا یا کووید-19

در علم زیست شناسی و پزشکی به تغییر و جـهش­ یک گونه Variation می­گویند. کلمه Variant (واریانت) هم­خانواده Variation است که به معنای نوع تغیـــیریافته یا همان جهش ­یافته می­باشد.

یک سویه از یک موجود، تقسیم بنــدی ای است که زیرِ گونه(نوع) قرار می­گیرد. مثلا گونه باکـتریایی استافیلــوکـوکـوس اورئــوس، سویه مقاوم به متیســیلیــن و سویه مقاوم به وانکومایسین. در مورد ویروس­ کرونا هم این قضیه صادق است. تا به حال چندین سویه یا همان واریانت برای ویروس کرونا شناسایی شده است از جمله سویه های معروف زیر:

کد علمی سویهنام عمومی سویه
B.1.1.7انگلیسی
B.1.351آفریقای جنوبی
P.1برزیلی یا آمریکای لاتینی
B.1.427,  B.1.429کالیفرنیایی یا آمریکایی
B.1.617هندی
B.1.36بنگلوری/هندی
N440K , E484Qهندی
سویه‌ها (واریانت‌ها)ی کرونا ویروس

چرا بعضی واریانت­های ویروس کرونا به واکسن­ها مقاوم اند؟

به گزارش مجله علمی بسیار معبتر نیچر، واکسن اسپوتنیک روسیه علیه واریانت آفریقای جنوبی کروناویروس، تاثیری ندارد. علت این نکته، همانطور که بالاتر گفته شد، آن است که هر آنتی­ژنی به آنتی­بادی ویژه خود اتصال می­یابد.

این مطلب را نیز حتما بخوانید:  تخریب خلاق در نوآوری چیست؟

اگر آنتی ­ژن­های واریانت ­های مختلف یک نوع ویروس، به هم شباهت زیادی داشته باشند، می­توانند به آنتی­بادی مشترکی بچسبند؛ اما اگر این واریانت­ها بیش از حد متفاوت باشند، نمی­توانند به آنتی بادی مشترکی اتصال بیــابند و حتی از نظر دستگاه ایمنی بدن دو ویروس کاملا مختلف شناخته می­شوند!

مثالی دیگر ازین دست را می­توان در سلول‌­های سـرطانی بدن مشاهده کرد. سلول­های سرطــانی از آنجا که مولکول­‌‌‌‌های سطحی متفاوتی با سایر سلول های بدن دارند، توسط سلول‌های سیستم ایمنی به عنوان آنتی‌­ژن شناسایی شده و مورد مقابله قرار می­گیرند.

جمع‌­بندی

آنتـی ­ژن و آنتی ­بادی و سایر مــوارد که در بالا مورد بحث قــرار گرفت، اصطلاحات مهم ایمونولوژی که شـاخه ­ای از علم پزشکی است که به برســی فرایند مــبارزه بدن با عـوامل خارجی می­پردازد، هستند. با دانستن این اصطلاحات می­توان اخبار پیرامون پاندمی کرونا را با سطح بالاتری دنبال کرد. پیشنهاد می­کنیم به مقــاله …….. که ادامه­ای برای این مقاله است رجوع کنید و درباره واکسن­های کرونا اطلاعات بیشتری به دست بیاورید.

منابع

  1. https://www.news-medical.net/health/What-are-Spike-Proteins.aspx
  2. https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%DB%8C%E2%80%8C%DA%98%D9%86
  3. https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%AA_(%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)
  4. https://en.wikipedia.org/wiki/Variant_(biology)
  5. https://www.nature.com/articles/d41586-021-00962-8
  6. https://www.financialexpress.com/lifestyle/health/covid-19-virus-variants-brazil-uk-south-african-and-other-coronavirus-strains-in-india-check-details/2237620/

آرش سبزعلیان

آرش سبزعلیان متولد سال ۱۳۷۹. از سال ۱۳۹۸ وارد دانشگاه علوم پزشکی تهران شدم در رشته علوم آزمایشگاهی. علاقم هنر و تحقیقاته به ویژه در زمینه علوم و فناوری‌های نوین پزشکی. سال 97 با تفکر ریاضیاتی آشنا شدم و اونجا بود که نگرشم دچار دگرگونی های بسیار شد.

مطالب مرتبط
1
1 دقیقه

هوش مصنوعی در پزشکی چه کاربردی دارد؟

سهراب محمدی

هوش مصنوعی در پزشکی چه کاربردی دارد؟ در این مقاله با ما همراه باشید تا درباره این موضوع مهم مطالبی را با شما در میان بگذاریم. بیشتر بخوانید: هوش مصنوعی چیست؟ هوش مصنوعی می‌تواند در علم پزشکی نقشی پر رنگ ایفا کند. از همین رو می‌توان امیدوار بود که در آینده نزدیک، پیشگیری، تشخیص و […]

3 دقیقه

واکسن کرونا و مقایسه انواع آن

آرش سبزعلیان

واکسن کرونا و مقایسه انواع آن. در این مقاله تخصصی ایمونولوژی ، انواع واکسن کرونا ، ساختار ، عملکرد و نیز عوارض آن‌ها را بررسی خواهیم کرد. با شیوع بیماری خطرناک کرونا در اواخر سال 2019 در جهان، موج عظیمی در دانشگاه­ ها و شرکت­ های مختلف داروسازی و بیوتکنولوژی برای مقابله با حادتر شدن […]

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

سبد خرید
Subtotal 0 تومان