انواع سبک در موسیقی

انواع سبک در موسیقی چیستند؟ در این نوشتار برآنیم تا ضمن معرفی و تحلیل اجمالی چند سبک مهم ، ویژگی‌هایی که سبب تمایز سبک‌ها می‌شوند را بشناسیم.

ویدیو

انواع سبک موسیقایی؛ وجه تمایز موسیقی‌های مختلف چیست؟

چه وجه تمایز و تفاوتی بین آهنگ‌های مختلف وجود دارد؟ چه چیزی باعث می‌شود که سبک شادمهر عقیلی ، محسن یگانه و مرتضی پاشایی را پاپ ، سبک محمد رضا شجریان و شهرام ناظری را سنتی یا اصیل ایرانی و سبک بتهوون و موتزارت را کلاسیک غربی بدانیم؟ یا همینطور در مورد لوئیس آرمسترانگ که به عنوان نوازنده مسلم سبک جز شناخته می‌شود و یا دیوید گیلمور خواننده و نوازنده سرشناس موسیقی سبک راک.

جواب این سؤال هم ساده و هم پیچیده است. تفاوت در تمام ویژگی‌های موسیقیایی است که تاکنون بررسی کرده‌ایم. از اجزاء بنیادین صوت گرفته تا بافت ، فرم ، سیستم گام‌ها و مدها ، ویژگی‌های ملودیک و … .

اساسی‌ترین تمایز: سیستم گام و مد

اولین ریشه‌های تمایز سبک‌ها را می‌توان در سیستم گام‌ها و مدها جستجو کرد. هر موسیقی‌ای ممکن است یک گستره صوتی و الگوهای گامی خاصی داشته باشد.

مثلا گستره صوتی موسیقی ایرانی شامل فواصل ربع پرده است در حالی که موسیقی غربی چنین فواصلی ندارد. همین فواصل ربع پرده کیفیت مشخصی در ذهن شنونده ایجاد می‌کند. چون موسیقی یکسره به دلالت‌های ذهنی و دال و مدلول مرتبط است.

سیستم مدهای موسیقی سنتی و اصیل ایرانی بر اساس فواصل خاصی است. مانند دستگاه شور که دارای فواصل مجنب (سه چهارم پرده) و فواصل بقیه (نیم‌پرده) و طنینی (پرده) است. یادت دستگاه همایون که علاوه بر فواصل پیشین ، دارای فاصله پیش طنینی (سه چهارم پرده) است.

سیستم موسیقی غربی بر اساس گام‌های دیاتونیک ماژور و مینور است. که دارای فواصل پرده و نیم‌پرده است.

موسیقی شرق آسیا ، آفریقا و برخی نواحی غرب اروپا مانند ایرلند و اسکاتلند ، دارای گام‌های پنتاتونیک است. این گام دارای فواصل یک پرده و یک و نیم پرده می‌باشد.

سازبندی

صدای سازهای مختلف با رنگ‌های صوتی گوناگون ، در ایجاد اختلاف میان سبک‌ها بسیار مؤثر است. سازهای مناطق شهری و روستایی با هم متفاوتند و همین سبب می‌شود موسیقی شهری و روستایی و عشایری را بتوان به راحتی از هم شناخت.

در ساخت سازهای شهری از فنون حرفه‌ای‌تری استفاده می‌شود و سازسازان شهرنشین به نسبت همتایان روستایی خود ، دقت بیشتری در ظرافت‌ها ، رزونانس ، کیفیت اجزاء و … به کار می‌برند. اما سازهایی که روستاییان می‌سازند صداهای ساده‌تری ایجاد می‌کند.

به سبب همین اختلافات ، در نواحی روستایی از سازهای با پوست حیوانات بیشتر استفاده می‌شود در حالی که در شهرها از سازهای چوبی یا فلزی استفاده بیشتری می‌شود.

هم‌چنین این پارامترها از کشور به کشور و منطقه به منطقه تفاوت می‌کند. هر منطقه دارای اقلیم خاصی است و لذا مواد اولیه برای ساخت ساز در هر منطقه می‌تواند منحصر بفرد باشد و در نتیجه ، سازهای محلی هر منطقه و صدای تولید شده از آن هم منحصر به فرد است.

نحوه نوازندگی و خوانندگی

لحن و لهجه نواختن و خواندن نیز در ایجاد مرزهای مشخص یک سبک بسیار اثر دارد.

در موسیقی کلاسیک سبک نواختن متکی بر کاهش و افزایش باقاعده داینامیک و نوانس‌ها ، گلیساندوهای متعادل و ویبراسیون در سازهای زهی آرشه‌ای است. سبک خوانندگی نیز از دیافراگم و با حنجره گرد شده می‌باشد.

در موسیقی‌های خاورمیانه ، گلیساندوها بیشتر از موسیقی غربی است و تحریرها و تزئین‌های ملودیک در نواختن افزایش می‌یابد. خوانندگی نیز بر قدرت حنجره متکی‌تر است تا دیافراگم و با عضلات حنجره رها شده (و نه گرد شده) استوار است و بسیار پر تحریر است.

در موسیقی هندی گلیساندو غلبه بیشتری بر موسیقی غربی و خاورمیانه‌ای پیدا می‌کند. چه در نوازندگی و چه در خوانندگی.

هم‌چنین نوازندگی در سبک‌های جز و مشابه جز ، کاملا متکی بر بداهه‌نوازی در فضای مدال خاصی است.

ریتم

دو موضوع نوع ریتم‌ها و سازهای کوبه‌ای خاصی که در اجرای ریتم به کار می‌روند نقش زیادی دارند. ریتم چهار چهار تقریبا در همه جای جهان رایج است اما تأکیدات ریتمیک و ضرب‌های قوی و ضعیف سبب ایجاد تنوع همین نوع ریتم در سبک‌های گوناگون می‌گردد.

سبک‌های موسیقی آفریقا و هند سرشار از تنوع ریتمیک و ریتم‌های پیچیده هستند.

نقش سایر عوامل

بافت و فرم هر یک از عوامل مهم مرزبندی سبک‌ها به شمار می‌روند. این که بافت مونوفونیک ، پولی‌فونیک و یا هموفونیک باشد ، تأثیر مهمی در ایجاد سبک دارد. هم‌چنین انواع فرم در موسیقی مانند باینری ، ترنری و … .

در این مقاله راجع به انواع سبک در موسیقی و مرزبندی آن‌ها آموختیم. با تشکر از شما. (لینک کانال تلگرام)