طرح توجیهی چیست؟ عوامل مهم در نوشتن طرح توجیهی. در این مقاله آموزشی درباره طرح توجیهی و پارامترهای مهم آن توضیح خواهیم داد.
مقدمه
ایجاد یک کسب و کار نیاز به یک سری مراحل مقدماتی دارد که این مراحل از نوع تحقیقاتی ، تحلیلی و پیشبینی هستند.
برخی از مهمترین این کارها عبارتند از:
۱. شما بایستی برای اجرای یک پروژه ، میزان سرمایه را برآورد کنید ، همینطور بایستی ببینید که در چه مدت سرمایه خود را بعلاوه سود به دست خواهید آورد. این یعنی نرخ بازگشت سرمایه. اگر بخواهید دیگران روی پروژه شما سرمایهگذاری کنند ، بایستی چنین اطلاعاتی را که از جنس پیشبینی هستند به آنها ارائه دهید.
۲. شما بایستی بخشهای مختلف پروژه خود را مشخص کرده و ارتباط بین آنها را تحلیل کنید. شرکا ، مشتریان ، تأمینکنندگان ، و در یک کلام تمامی ذینفعان پروژه خود را شناسایی کنید.
۳. اما پیش از تمام اینها شما باید تحقیق کنید و ببینید که آیا این پروژه انجام شدنی است؟
ما در مطرح کردن این سؤالات از آخر به اول آمدیم! تا بتوانیم مسائل را از اساس و بنیاد بررسی کنیم.
در پاسخ به سؤال سوم که بیان کننده اولین مقدمه فعالیت مورد نیاز برای اجرای یک پروژه ایجاد کسب و کار هست ، بایستی یک امکانسنجی انجام شود. در طی فرآیند این امکانسنجی که طرح توجیهی نامیده میشود ، مشخص میشود که آیا پروژه کارایی و سودآوری دارد یا خیر.
در پاسخ به پرسش دوم ، شما به یک طرح بیزینس مدل نیاز دارید تا ساختار و اجزای طرح خود و نحوه ارتباط آنها با هم را مشخص کنید. در همین جا مشخص میشود که مشتریان شما چه کسانی هستند؟ فعالیتهای اصلی و کلیدی شرکت شما چیست؟ تأمینکنندگان و توزیعکنندگان شما چه کسانی هستند؟ و … .
در پاسخ به پرسش نخست هم شما پیشبینی میکنید اهداف شما در طول زمان چگونه خواهد بود. سپس نقشه راه و استراتژیهای خود را برای رسیدن به آن اهداف تبیین خواهید کرد. این یعنی بیزینس پلن یا برنامه کسب و کار.
حال به معرفی طرح توجیهی میپردازیم و پرداختن به بیزینس پلن و بیزینس مدل را به مقالاتی دیگر موکول میکنیم.
طرح توجیهی چیست؟
طرح توجیهی یک پرونده مستندسازی شده است که در نتیجه تحقیقات امکانسنجی در مورد یک محصول جدید ، یک واحد کسب و کار (SBU) تازه و یا به طور کلی یک کسب و کار نوین میباشد. طرح توجیهی مشخص میکند که آیا این اقلام قابلیت و امکان ایجاد دارند یا خیر.
مانند هر تحقیق دیگر ، طرح توجیهی دارای یک سری ورودی ، فرآیند تحقیق و خروجی میباشد.
سؤالات تحقیق مهم در طرح توجیهی اینها هستند:
۱. آیا ایجاد کسب و کار ، واحد یا محصول مورد نظر کارایی دارد؟
۲. آیا موارد سؤال قبل ، سودآور است؟
۳. آیا تولید ارزش میکند؟
و … .
ورودیهای تحقیق امکانسنجی
دادههای تحقیق در طرح توجیهی همانند سایر تحقیقات مشابه میتوانند از روشهای زیر به دست بیایند:
- استخدام محقق مشاور در امور تحلیل بازار (مستلزم هزینه)
- جمعآوری داده برای آنالیز
- استفاده از روش پرسشنامه (دلفی)
- استفاده از روش طوفان فکری
- جستجو منابع آزاد در اینترنت (اوسینت)
- استفاده از مستندات پروژههای مشابه
- استفاده از تجربیات موفق پیشین
فرآیند تحلیل دادهها در تحقیق طرح توجیهی
در ادامه این مبحث که طرح توجیهی چیست؟ میپردازیم به این که تحقیق امکانسنجی یک کسب و کار یا محصول ، در ذات خودش چیزی جز شناسایی فرصتها و تهدیدهای محیط بیرونی و نقاط قوت و ضعف درونی نیست. پس بار دیگر ما به مباحث مدیریت استراتژیک باز خواهیم گشت.
با استفاده از این تکنیکها تحلیل انواع محیطهای داخلی و خارجی و استخراج دادهها و تفسیر آنها میتوان فهمید که پروژه مورد نظر توجیه دارد یا نه.
از انواع روشها و مدلهای معروف مدیریت استراتژیک برای تحقیق امکانسنجی میتوان استفاده کرد. چند مدل پیشنهادی میتوانند اینها باشند:
مدل SWOT
که در حالت کلی برای مطالعات بازار و محیط داخلی و خارجی مناسب است.
مدل PEST و مشتقات آن در تحلیل محیط کلان خارجی
این مدل چهار عامل محرک مهم سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی و تکنولوژیکی را در محیط کلان و در سطح ملی بررسی میکند. با این آنالیز میتوانید بفهمید که آیا با توحه به شرایط محیط کلان ، فعالیت اقتصادی شما توجیهپذیر است یا خیر.
مدلهای مشتق شده ، عوامل قانونی و زیستمحیطی را نیز لحاظ میکنند.
مدل ۵ نیروی رقابتی پورتر در تحلیل محیط خرد خارجی
مایکل پورتر تئوریسین مشهور مدیریت و کارآفرینی ، در حدود چهار دهه پیش ، مدل نیروهای رقابتی را ارائه داد. استفاده از آنها در تحلیل محیط خرد بیرونی بسیار کارآمد است. محیط خرد بیرونی با انطباق بر نظریات پورتر شامل مشتریان ، رقبا ، تأمینکنندگان ، میباشند.
تهدید ورود رقبای جدید ، قدرت چانهزنی مشتریان ، قدرت چانهزنی تأمینکنندگان ، تهدید کالاها و خدمات جایگزین و میزان رقابت فعلی ، ۵ عامل مهم در مدل پورتر میباشند.
طرح پرسشهای مهم
با استفاده از مدلهای فوق ، میتوانید چنین پرسشهایی مطرح کرده و به آنها پاسخ دهید:
۱. آیا شرایط اقتصادی فعلی اجازه راهاندازی چنین پروژهای را میدهد؟
۲. آیا توان تکنولوژیکی کافی برای تولید این محصول را میتوان به دست آورد؟
۳. آیا قوانین اجازه اجرایی کردن این پروژه را میدهد؟
۴. تولید این محصول ضرری به محیط زیست میزند یا خیر؟
۵. آیا کالا و خدمت مورد نظر براحتی قابل تقلید است یا نه؟
۶. کالاها و خدمات جایگزین وجود دارند یا خیر؟
۷. قدرت رقبا چقدر است؟
۸. آیا مشتریان این کالا و خدمت اتحادیه صنفی خاص و متمرکزی دارند که ارزش کالا را بتوانند تعیین کنند و قیمت را پایین بیاورند؟
۹. چه نوع سرمایهگذارانی به پروژه شما جذب خواهند شد؟
۱۰. چه نوع نهادهای دولتی یا حکومتی شرایط را برای شما میتوانند تسهیل کنند؟
۱۱. از کدام بانکها برای اجرای پروژه خود میتوانید وام بگیرید؟
و … .
حالا پس از توضیح اینکه طرح توجیهی چیست و به برخی از مسائل مربوط به محیط خارجی پرداختیم ، باید به امکانات و تواناییهای تیم خود رجوع کرده و نقاط قوت و ضعف درونی خود را بررسی کنید. یکی از بهترین مدلها برای بررسی نقاط قوت و ضعف درونی شما و تیمتان ، در راستای کسب و کاری که هنوز شکل نگرفته ، میتوانند مدل ماتریس MCC یا مدل پورتفولیوی شایستگی – مأموریت باشد.
مدل MCC
در این مدل شایستگی اصلی و مأموریت شما به تناسب هم سنجیده میشوند و اطلاعات مهمی از قوتها و ضعفهای خود به دست خواهید آورد.
لیست امکانات و داراییهای خود و تیمتان را در نظر گرفته و سپس در مورد شایستگیهای اصلی به پرسشهای زیر پاسخ دهید:
داراییها و امکانات شما و تیمتان
- دانش
- مهارت
- داراییهای مشهود مانند فناوری ، داراییهای مالی و … .
- داراییهای نامشهود مانند حق اختراع ، علائم تجاری و … .
پرسشهای شایستگی اصلی
۱. آیا شما میتوانید برای مشتریان خود ارزشآفرینی کنید به طوری که رقبای شما را به نفعتان رها کنند؟
۲. آیا ورود رقبای جدید به این بازار آسان است؟ یا شایستگیهای زیادی مورد نیاز است؟
۳. آیا میتوانید همه بازار را پوشش دهید؟
۴. اگر نمیتوانید همه بازار را پوشش دهید ، آیا میتوانید گوشهها یا جاویژهها (Niche) که هنوز اشغال نشدهاند پر کنید؟
همچنین بایستی مأموریت واضح و روشنی داشته باشید. برای این کار بایستی به تدوین یک ویژن یا بیانیه مأموریت بپردازید.
به خاطر داشته باشید که بهترین زمان برای امکانسنجی بازار و نوشتن طرح توجیهی ، پیش از آغاز کسب و کار میباشد.
پس از انتخاب مدلها میتوان به شیوههای مختلفی دادههای استخراج شده از مدل را تفسیر کرد:
- دادهکاوی و استفاده از کلانداده
- هوش مصنوعی
خروجیهای تحقیق امکانسنجی
طبق اصول بنیادین مدیریت دانش ، دادههای خام پس از آنالیز به اطلاعات تبدیل میشوند. اطلاعات نیز پس از تفسیر به دانش مبدل میگردند. اکنون شما میتوانید به دانشی در زمینه امکانسنجی پروژه دسترسی داشته باشید که به شما میگوید پروژه شما توجیه عقلانی دارد یا نه.
موارد بسیار مهمی که در نوشتن طرح توجیهی باید در پروسه تبدیل دادهها به دانش به آنها توجه کنید عبارتند از:
۱. عرضه و تقاضا برای محصولات یا خدمات فعلی. یکی از اهداف تحقیقات و تحلیل محیطهای خرد و کلان میتواند این باشد که مسائل کلان اقتصادی و یا تکنولوژیکی از محیط کلان ، و قدرت خریداران و تأمینکنندگان از محیط خرد خارجی ، چه تأثیری روی عرضه و تقاضای این بازار دارد.
۲. قیمت تمام شده. تأثیر عوامل محیطی روی قیمت چقدر است؟ قدرت چانهزنی خریداران و تأمینکنندگان تأثیر مستقیم میتواند داشته باشد.
۳. ریسکهای موجود در بازار این محصول. که شامل ریسکهای محیط کلان هستند مانند ریسکهای سیاسی و اقتصادی ، و ریسکهای محیط خرد مانند راحتی ورود رقبای تازه.
جمعبندی
در این آموزش در مورد اینکه طرح توجیهی چیست و عوامل مهم در تدوین آن صحبت کردیم. به خاطر داشته باشید که اینها بخشی از مسائلی بودند که میتوانید در نوشتن طرح توجیهی خود لحاظ کنید. لطفا نظرات و پیشنهادات خود را با ما در میان بگذارید. با سپاس از شما
این مقاله برای من مفید بود
1+ 2 نفر این مقاله را پسندیده