مدل SWOT چیست؟ چه کاربردی در علوم استراتژیک دارد؟ در این نوشتار آموزشی بررسی خواهیم کرد.
دیدگاه سیستم‌محور و مدل SWOT
در دیدگاه سیستمی ، یک سیستم وجود دارد که در یک محیط قرار گرفته. با بررسی سیستم ، ویژگی‌های سیستم را به دست می‌آوریم و با بررسی محیط ، عوامل محیطی‌ای را که می‌توانند روی سیستم ما اثر بگذارند.
سیستم چیست؟
سیستم هر چیزی است که دارای اجزاء هماهنگ باشد (از نظر ایستایی – ساختاری) و هدایت کننده یک فرآیند باشد (از نظر پویایی – رفتاری).
ویژگی‌های سیستم
مجموعه‌ای هماهنگ از اجزاء که با هم در تعامل و ارتباطند.
سیستم بستر نوعی کنش و رفتار را فراهم می‌کند که دارای ورودی ، پردازش و خروجی است. این رفتار ، فرآیند نام دارد.
سیستم در محیط قرار دارد و از مؤلفه‌های محیط بیرونی تأثیر گرفته و روی محیط متقابلاً اثر می‌گذارد.
یک کارخانه را در نظر بگیرید.
این خط تولید دارای یک خط تولید است. (سیستم – مجموعه هماهنگ از اجزاء و دارای هدف)
این خط تولید دارای ورودی است. (مواد اولیه)
این خط تولید دارای خروجی است. (محصولات)
برای تبدیل مواد اولیه (ورودی) به محصولات (خروجی) یک پردازش در خط تولید رخ می‌دهد که مجموعا همان فرآیند سیستم است.
این خط تولید در یک محیط داخلی قرار گرفته است. محیط داخلی کارخانه که شامل بخش‌های مختلف خطوط تولید دیگر ، انبار ، واحد‌های اداری ، مالی و … است.
این خط تولید با مجموعه کارخانه در یک محیط خارجی قرار گرفته است. تأمین‌کنندگان ، بازاریابان و فروشندگان و … .
اصل بقا
هدف اصلی و بنیادی هر سیستمی ، بقا و موجودیت خودش است. (به ویژه سیستم‌های ارگانیک) هر برهم‌کنشی که سیستم با محیط اطراف خود داشته باشد ، می‌تواند بقای آن را تقویت یا تضعیف کند.
بقای سیستم در چه صورتی تقویت می‌شود؟
در صورتی که عاملی از درون یا محیط به این بقا کمک کند. هم‌چنین عواملی درونی و محیطی می‌توانند سبب تضعیف بقای سیستم گردند.
با این تعاریف ، ما به مؤلفه‌های اصلی ساخت و درون‌مایه مدل خواهیم رسید:
مؤلفه‌های اصلی مدل SWOT
- عوامل درونی تقویت کننده بقا ، نقاط قوت هستند. (Strength)
- عوامل درونی تضعیف کننده بقا ، نقاط ضعف هستند. (Weakness)
- عوامل بیرونی یا محیطی تقویت کننده بقا ، فرصت هستند. (Opportunity)
- عوامل بیرونی یا محیطی تضعیف کننده بقا ، تهدید هستند. (Threat)
در هر بخش ازسیستم ، ساختار یا فرآیند ، اگر ضعفی رخ دهد ، یک نقطه ضعف محسوب می‌شود.
چند نوع محیط داریم؟
حال ادامه و برای دادن پاسخ درست به این پرسش که تحلیل SWOT چیست؟ به تقسیم‌بندی انواع محیط می‌پردازیم.
محیط درونی
محیط بیرونی که شامل محیط خرد و محیط کلان است.
محیط خرد شامل مشتریان و رقبا می‌باشد.
محیط کلان شامل جامعه ، دولت ، کلیت اقتصاد ، تکنولوژی ، محیط زیست ، قوانین و … می‌باشد.
نکات مهم در تحلیل محیط
برای پیدا کردن فرصت‌ها و تهدیدهای محیط خرد ، رقبا را تحلیل کنید. نقاط ضعف رقبا می‌تواند فرصتی برای شما باشد و بالعکس. هم‌چنین نقاط قوت آن‌ها می‌تواند تهدیدی برای شما باشد و برعکس.
برای پیدا کردن فرصت‌ها و تهدیدهای محیط کلان ، به محرک‌های اجتماعی ، سیاسی ، اقتصادی ، زیست‌محیطی ، تکنولوژیکی و … در مقیاس وسیع بنگرید. تحلیل PEST و مشتقات آن برای همین امر مناسب است.
بیشتر بخوانید: تحلیل محیط کلان توسط مدل PEST.
روش پیاده سازی SWOT
برای پیدا کردن روش پیاده سازی SWOT برای هر چهار مؤلفه در کسب و کار خودتان از روشهای طوفان فکری و دلفی پرسش‌هایی را یافته و پاسخ دهید.
نقاط قوت
چه چیزهایی باعث قدرتمند شدن برندتان می‌شود؟
مزیت رقابتی شما که باعث تمایزتان از رقبا می‌شود چیست؟
در چه زمینه‌ای برتری خاص و بلامنازع دارید؟
در چه میدان‌ها و عرصه‌هایی پیروزی با شما بوده؟
ابزار خاصی که به شما قدرت می‌بخشد چیست؟
مهارتهایی که سبب قدرت شما می‌شود چیست؟
منابع انسانی و نیروهای قدرتمند شما چه کسانی هستند؟
دانشی که باعث تمایزتان می‌شود کدام است؟
نقاط ضعف
کدام یک از فعالیتتان جزو توانایی سازمان شما و شایستگی اصلی آن نیست؟
در چه حوزه‌ای کاملا ضعیف عمل می‌کنید؟
در چه فعالیتی منابع انسانی شما ضعیف عمل می‌کنند؟
در چه بخش‌هایی مهارت مناسب وجود ندارد؟
در چه کارهایی ابزار مناسبی ندارید؟
در چه زمینه‌هایی دانش مناسب ندارید؟
در چه بخش‌هایی سازمان شما ناهماهنگ و نامتعادل است؟
فرصت‌ها و تهدیدها
کدام‌یک از پارامترهای بیرونی مانند وقایع سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی ، فناوری و … در محیط بیرون یکی از موارد زیر را در سازمان شما تقویت و یا تضعیف می‌کنند؟
- برندینگ
- مزیت رقابتی و شایستگی‌های اصلی
- دانش اصلی
- مهارت‌های اساسی
- نیروی کار و منابع انسانی
- زنجیره تأمین و توزیع مناسب
- ابزار و ماشین آلات
- هماهنگی سازمانی
برخی فرصت‌های پیرامونی
- معافیت‌های مالیاتی
- اعطای تسهیلات بانکی
- تکنولوژی‌های نوظهور
- تسهیل تجارت خارجی و صادرات و واردات
برخی تهدیدهای پیرامونی
- شرایط رکود و تورم
- موانع قانونی
- ایجاد محدودیت‌های تجاری
نحوه تشکیل ماتریس SWOT
همانگونه که در شکل زیر ملاحظه می‌کنید ، محور افقی ماتریس را عوامل درونی و محور عمودی آن را عوامل محیطی در نظر گرفته‌ایم. از ضرب این عوامل در هم یک ماتریس دو در دو به وجود می‌آید. بهینه ترین آرایه این ماتریس آرایه SO ، ترکیب نقاط قوت درونی و فرصت‌های محیطی می‌باشد.
همین سؤالات را می‌توانید در مورد رقبا از خود بپرسید و آن‌ها را تحلیل کنید.
هدف اصلی تحلیل مدل SWOT چیست؟
ایجاد تطبیق بین نقاط قوت درونی و فرصت‌های پیرامونی و هم‌افزایی میان آن‌ها.
جمع‌بندی
در این مقاله آموزشی توضیح دادیم که مدل SWOT چیست ، چه کاربردی دارد و با رویکرد تحلیل سیستم و محیط انواع مؤلفه‌های آن را بررسی کردیم. هم‌چنین درباره روش پیاده سازی SWOT و نحوه تشکیل ماتریس آن مطالبی بیان کردیم. با سپاس از همراهی شما.
منابع مورد استفاده
این مقاله برای من مفید بود
1+ 0 نفر این مقاله را پسندیده
