نمودار استخوان ماهی (علت و معلول ایشیکاوا)

نمودار استخوان ماهی (علت و معلول ایشیکاوا) چیست؟ در این مقاله قصد داریم دررابطه‌با این نمودار توضیحاتی ارائه دهیم. با ما همراه باشید.

نمودار استخوان ماهی، یک ابزار تجسم برای دسته بندی علل ریشه‌ای و بالقوه یک مشکل است. از این نمودار هم‌چنین در مباحث خلاقیت، نوآوری و کارآفرینی استفاده می‌شود.

بیشتر بخوانید: تعریف کارآفرینی و انواع آن ، اهمیت خلاقیت در کسب و کار چیست؟ ،تعریف نوآوری در کارآفرینی چیست؟

نمودار استخوان ماهی (علت و معلول ایشیکاوا) چیست؟

نمودار استخوان ماهی ابزاری است برای پی‌بردن و دسته‌بندی علت‌های احتمالی و علت اصلی یک مشکل. این نمودار که معمولاً برای تجزیه‌وتحلیل ریشه‌ای یک علت استفاده می‌شود، تمرین طوفان فکری را با یک نوع مدل نقشه ذهنی ترکیب می‌کند. این روش می‌تواند به‌عنوان یک روش آزمایشی برای تعیین علت و معلول مؤثر باشد.

نمودار استخوان ماهی امکان بحث و گفت‌وگو پیرامون توسعه و عیب‌یابی یک محصول را فراهم می‌کند. در واقع زمانی که گروه طوفان فکری، تمام علل احتمالی یک مشکل را بررسی کرد، تسهیلگر به گروه کمک می‌کند تا علل بالقوه را بر اساس سطح اهمیت آنها رتبه‌بندی کند. این نام از شیوه طراحی نمودار گرفته شده است که بسیار شبیه به اسکلت ماهی است. نمودارهای استخوان ماهی معمولاً از راست به چپ ساخته می‌شوند و هر استخوان بزرگ به استخوان‌های کوچک‌تری منشعب می‌شود به همین ترتیب هرکدام از استخوان‌های کوچک‌تر شامل جزئیات بیشتری می‌شوند.

دکتر کائورو ایشیکاوا، کارشناس کنترل کیفیت ژاپنی، با اختراع نمودار استخوان ماهی به کارمندان کمک می‌کند تا از راه‌حل‌هایی اجتناب کنند که فقط علائم یک مشکل بسیار بزرگ‌تر را برطرف می‌کند. نمودارهای استخوان ماهی یکی از هفت ابزار اساسی کیفیت در نظر گرفته می‌شوند و در مرحله «تحلیل» رویکرد DMAIC یا شش سیگما (تعریف، اندازه‌گیری، تجزیه‌وتحلیل، بهبود، کنترل) برای حل مشکلات استفاده می‌شوند.

بیشتر بخوانید: شش سیگما چیست؟

نمودارهای استخوان ماهی را نمودار علت و معلول یا نمودار ایشیکاوا نیز می‌نامند.

نحوه ایجاد نمودار استخوان ماهی

نمودارهای استخوان ماهی معمولاً در جلسات طوفان فکری تیمی ایجاد می‌شوند و بر روی فلوچارت یا تخته سفید ترسیم می‌شوند. هنگامی که مشکلی (مشکلی که نیاز به بررسی بیشتر دارد) شناسایی شد، تیم‌ها می‌توانند مراحل زیر را برای ایجاد نمودار انجام دهند:

1. سر ماهی با فهرست کردن مشکل در قالب بیانیه و کشیدن یک کادر در اطراف آن ایجاد می‌شود.

2. یک فلش افقی به سمت سر ماهی روی صفحه کشیده می‌شود. این فلش به‌عنوان ستون فقرات ماهی عمل می‌کند.

شناسایی علل کلی

در مرحله بعد، حداقل چهار «علت» کلی شناسایی می‌شوند که می‌توانند به رفع مشکل کمک کنند. برخی از دسته‌بندی‌های عمومی برای شروع ممکن است شامل روش‌ها، مهارت‌ها، تجهیزات، افراد، مواد، محیط‌زیست یا اندازه‌گیری‌ها باشد. سپس این علل با فلش‌ها از ستون فقرات منشعب می‌شوند و اولین استخوان‌های ماهی را تشکیل می‌دهند.

برای هر علت اصلی، اعضای تیم باید هرگونه اطلاعات اضافی را که ممکن است کمک کند، طوفان فکری کنند. این معمولاً شامل نوعی از روش‌های پرسشگری است، مانند 5 چرا یا 4P (سیاست‌ها، رویه‌ها، افراد و طرح) که برای متمرکز نگه‌داشتن بحث به کار می‌رود. این عوامل کمک‌کننده به‌گونه‌ای نوشته شده‌اند که از علت متناظر خود مشتق شوند

این روند ازبین‌بردن هر علت تا زمانی که علل اصلی مشکل شناسایی شود ادامه می‌یابد. سپس تیم نمودار را تجزیه‌وتحلیل می‌کند تا زمانی که یک نتیجه و مراحل بعدی توافق شود.

زمان استفاده از نمودار استخوان ماهی

در اینجا دلایل استفاده از نمودار استخوان ماهی را ذکر می‌کنیم:

۱. برای شناسایی علل احتمالی یک مشکل

۲. کمک به توسعه محصول جهت حل مشکلات موجود در بازار

۳. کمک به آشکارسازی تنگناها یا نقاط ضعف در یک فرایند تجاری.

۴. برای جلوگیری از مشکلات مکرر یا فرسودگی کارکنان.

۵. اطمینان حاصل کنید که هر اقدام اصلاحی انجام شده مشکل را حل می‌کند.

در این مقاله درباره نمودار استخوان ماهی یا علت و معلول ایشیکاوا بحث کردیم. با تشکر از همراهی شما.

منابع

۱. نمودار استخوان ماهی چیست؟ – ترجمه از انگلیسی